Optymalizacja opakowań w logistyce ładunków drobnicowych

Wiele firm wysyła codziennie ładunki drobnicowe w pojedynczych kartonach lub łączy je i układa na paletach. Są to albo produkty wytwarzane przez firmę, albo towary firm typu e-commerce. Towary wysyłane są głównie za pośrednictwem usług ekspresowych lub istniejących sieci organizacji ładunków drobnicowych. W celu obniżenia kosztów opakowań, ochrony środowiska i zachowania konkurencyjności procesy firmowe związane z opakowaniami muszą być skutecznie zaprojektowane i zoptymalizowane. Optymalizacja uwzględnia m.in. projekt opakowania, jego obsługę, stopień wykorzystania objętości i przestrzeni, różnorodność opakowań i zapasy, wymagania jakościowe, materiał, z którego wykonane jest opakowanie oraz ocenę cyklu życia (system jednorazowy lub wielokrotnego użytku). Poziom wykorzystania pełnej objętości poszczególnych typów opakowań i palet jest często bardzo niski. Jest to właśnie ten obszar w firmie, który może przynieść duże oszczędności. Do innych metod optymalizacji zalicza się ograniczenie różnorodności opakowań (standaryzacja), wybór jednolitego druku, łączenie ilości zamówień, wybór wydajnych maszyn pakujących, optymalizację stanowisk kompletacji oraz zgodne zarządzanie artykułami w różnych zakładach (wprowadzenie systemu zarządzania magazynem). Widać zatem, że optymalizacja procesów w firmie związanych z opakowaniami oraz optymalizacja opakowań to temat bardzo obszerny i międzyregionalny. 

W przeciwieństwie do transportu bezpośredniego towary w sieci drobnicowej są przeładowywane kilkakrotnie. Z reguły najpierw odbywa się przejazd od nadawcy do węzła odbiorczego spedytora. Tam następuje konsolidacja różnych ładunków, które trafiają do głównego odcinka centrum dostaw. W centrum dostaw towary są następnie rozdzielane do samochodów dostawczych w celu dostarczenia ich do klientów. Oznacza to, że wysyłany towar jest przenoszony co najmniej dwukrotnie. Ładunek drobnicowy określa się jako towary o długości do 2,40 m, co stanowi minimalną szerokość wnętrza samochodu ciężarowego. Jednak wszystkie towary o wymiarach przekraczających podstawowe wymiary europalety uważa się za krytyczne. Wiele organizacji i stowarzyszeń spedycyjnych stosuje dwupokładowy załadunek ciężarówek na odcinku głównym, aby lepiej wykorzystać objętość pojazdów. Z reguły ciężarówki są ładowane i rozładowywane wyłącznie od tyłu. Firmy przewozowe korzystające tylko z bocznego załadunku i rozładunku występują niezwykle rzadko.

W celu umożliwienia sprawnej obsługi przesyłek drobnicowych w węźle spedycyjnym towar powinien być pakowany na paletach czterostronnych. Typowym rozwiązaniem są tu europalety lub palety chemiczne/przemysłowe, ale także palety jednostronne w tych wymiarach. Dzięki swoim modułowym wymiarom palety te idealnie mieszczą się w ciężarówce i mogą być załadowane w dowolnej pozycji. Luźne, nieukładane na paletach towary (np. pojedyncze paczki) lub produkty wielkogabarytowe (długie towary, produkty płaskie) powodują zakłócenia w procesach, a często również prowadzą do uszkodzeń. Palety muszą być pakowane w taki sposób, aby miały możliwie gładki kształt sześcianu. Aby zapewnić piętrowalność w ciężarówce, opakowanie musi być odpowiednio stabilne. Rozróżnia się opakowania reklamowe, opakowania produktów i opakowania transportowe. Podczas gdy opakowanie produktu ma za zadanie chronić sam produkt, a opakowanie reklamowe ma zainteresować klienta, głównym zadaniem opakowania transportowego jest ochrona produktu wraz z opakowaniem reklamowym. Materiałem najczęściej stosowanym w opakowaniach transportowych jest tektura falista. Produkty jednak często pakowane są też w folię termokurczliwą i umieszczane są w formie wystawowej w kontenerze lub na schodach. W zależności od zastosowania do opakowań transportowych wykorzystuje się także drewno. Stal, jako materiał opakowaniowy, jest niezwykle rzadko stosowana w logistyce ładunków drobnicowych.

Przede wszystkim trwałość poszczególnych materiałów i samego opakowania, jak również ich waga, mają ogromne znaczenie, zwłaszcza w przypadku opakowań transportowych. Ponadto istotną rolę odgrywają koszty materiałów, koszty obsługi opakowań i koszty utylizacji (Dual System, Green Dot). Z reguły opakowania transportowe są projektowane jako opakowania jednorazowego użytku. Przyczynia się to jednak do złego wizerunku firmy, zwłaszcza w przypadku plastikowych opakowań. Zupełnie inaczej wygląda kwestia opakowań wielokrotnego użytku. Tutaj stosowany jest plastik pochodzący z recyklingu.

Jeśli chodzi o techniki pakowania, istnieje wiele możliwości ich optymalizacji. Opakowania wielokrotnego użytku nadają się do regularnych dwustronnych kontaktów przewozowych. Można na przykład zorganizować transport pomiędzy nadawcą a odbiorcą. Zmniejszenie objętości opakowań zwrotnych (np. poprzez składanie lub wkładanie jedno w drugie) pozwala zoptymalizować i uskutecznić proces. W razie używania opakowań jednorazowych, można zoptymalizować ich projekt. Można na przykład zaprojektować opakowanie w taki sposób, że zapakowane towary przenoszą również moc wytwarzaną poprzez ułożenie w stosy. Forma opakowania powinna być zredukowana na tyle, aby zagwarantowała minimalną, ale wystarczającą funkcję ochronną. 

Opakowanie powinno być jak najlepiej dopasowane do artykułów i do nośników ładunku, takich jak europalety, aby zmniejszyć zapotrzebowanie na materiały wypełniające i opakowaniowe oraz optymalnie zagospodarować nośnik ładunku. Folię bąbelkową należy używać w przypadku pakowania delikatnych przedmiotów (amortyzacja), do izolacji lub do wypełniania pustych przestrzeni. Mocowanie towarów za pomocą folii stretch w nośnikach z tektury falistej lub kartonach pozwala zaoszczędzić duże ilości materiału wypełniającego i wiele różnych rodzajów opakowań specjalnych. Zmniejsza to też różnorodność opakowań. Kartony można również pakować w folię stretch lub folię termokurczliwą i mocować na palecie. 

Nie zawsze można wykorzystać wszystkie potencjały optymalizacji poprzez usprawnienie logistyki i procesów pakowania. Czasami rynek nie oferuje odpowiednich rozwiązań w zakresie opakowań. Wówczas należy skierować się do dostawcy opakowań, który dysponuje własnym działem ds. rozwoju ze zleceniem stworzenia opakowania odpowiadającego na wszystkie potrzeby. 

W tym przypadku ważne jest całościowe spojrzenie na łańcuch transportowy w zależności od stopnia delikatności towaru. Pojawia się wiele pytań: Jak trwałe musi być opakowanie transportowe? Jakie materiały należy zastosować i gdzie można poczynić oszczędności? Jak można dokonać optymalizacji opakowania? Czy opakowanie musi być wyjątkowo zaprojektowane? Gdzie i w jaki sposób można zoptymalizować procesy? Czy zakup maszyn pakujących (np. owijarek) jest opłacalny? Jak i za pośrednictwem jakiej sieci należy wysłać towar? Jakich nośników ładunku należy użyć? I w końcu: Czy ta inwestycja w ogóle się opłaca? 

Obliczając zwrot z inwestycji (ang. Return On Investment, ROI), można oszacować zysk z inwestycji w porównaniu do pierwotnie zainwestowanej kwoty. 

ROI = zwrot - inwestycja/inwestycja 

Zwrot = Zwiększony przychód + Redukcja kosztów 

Inwestycje = czas, zasoby, ludzie, maszyny 

Jeśli inwestycje są wyższe niż zwiększony przychód plus redukcja kosztów, wynikiem jest ujemny ROI. Inwestycje w czas, zasoby, materiały, ludzi, maszyny muszą być zatem dokładnie przemyślane i obliczone.