Przyszłość handlu żywnością

W ostatnich latach rosnąca cyfryzacja i Przemysł 4.0 doprowadziły do zmiany modeli biznesowych i pojawienia się internetowych sklepów spożywczych oraz usług dostawy do domu. Modele te zmieniają zarówno hurtową jak i detaliczną sprzedaż żywności, a także logistykę żywności. Badanie „Retail 4.0 – The future of retail grocery in a digital world” (2017) przeprowadzone przez firmę doradczą McKinsey & Company pokazuje przejście od modelu Handel 3.0 do Handel 4.0 (Retail 4.0). Według McKinsey Handel 3.0 został ukształtowany przez pojawienie się handlu elektronicznego w 1995 r., najpierw w Amazon Jeffa Bezosa, a w końcu w firmach takich jak eBay i Zappos. Internetowa sprzedaż detaliczna żywności miała początkowo na rynku trudny okres. Większość przedsiębiorstw, które odniosły największy sukces, prowadzi dziś handel tradycyjny i internetowy, jak w przypadku firm Rewe i Edeka (Bringmeister.de). Jednak Bezos z powodzeniem uruchomił również w 2017 r. serwis AmazonFresh w największych miastach Niemiec. W Handlu 4.0 w sektorze spożywczym pojawiają się nowe trendy i modele biznesowe. Charakterystyczne są tu modele crosschannel, multichannel i omnichannel.

Według badania McKinsey w handlu żywnością 4.0 pojawia się siedem nowych trendów

1. Na rynek stale wchodzą nowi innowacyjni dostawcy internetowych platform handlu żywnością. Cały model biznesowy musi zostać podzielony na segmenty i usprawniony, aby stał się opłacalny, na przykład dostawa do domu, click-and-collect, drive-through i centralne stacje odbioru. Błędem jest przekonanie, że sprzedaż żywności przez Internet zawsze pozostanie rynkiem niszowym lub że „ostatnia mila” jest zbyt droga.
2. Niektórzy tradycyjni sprzedawcy stają się coraz bardziej kreatywni i oferują dodatkowe opcje zakupu online. W rezultacie zaciera się granica pomiędzy sprzedażą online a offline. Klient chce być zadowolony w przyszłości. Na przykład klienci mogą złożyć zamówienie online, a następnie odebrać towar w sklepie poprzez „drive-through”. Wirtualne sklepy są zintegrowane z fizycznym supermarketem (endless aisle). Ponadto tworzy się coraz więcej „mikrosklepów”, które stanowią centra dostaw dla danej firmy, dzięki czemu klienci mogą fizycznie sprawdzić produkty przed dokonaniem zakupu online.
3. Dalszy wzrost znaczenia marketingu cyfrowego, mediów społecznościowych i usług opartych na lokalizacji. Pozwala to na lepszą komunikację z klientem oraz uwzględnienie jego pomysłów.
4. Podejście do klienta, dostosowanie do jego wymagań i zarządzanie relacjami z klientem stają się bardziej dopracowane. Powodem tego są analizy dużych zbiorów danych, aplikacje, zaawansowane programy lojalnościowe, „social shopping” i usługi lokalne.
5. Postępy w zakresie kas samoobsługowych w supermarketach i „portfela elektronicznego”. Komunikacja bliskiego zasięgu umożliwia wykorzystanie smartfonów do płatności (aplikacja Scan & Go).
6. Coraz częściej wykorzystuje się tablety do udzielania szczegółowych informacji i szkolenia pracowników, jak również do informowania o produktach i ich dostosowywania do potrzeb klientów.
7. Dzięki dynamicznemu zarządzaniu cenami konwencjonalni sprzedawcy żywności coraz częściej dostosowują swoje ceny do cen internetowych.

Oczekiwania klientów i trendy konsumenckie, takie jak przejrzystość łańcucha dostaw, preferencje dla żywności sezonowej i regionalnej, dostawy do domu, żywność i sklepy typu convenience, świadomość w zakresie marnowania żywności oraz etykiety ekologiczne i sprawiedliwego handlu muszą być podejmowane i wdrażane poprzez strategie korporacyjne, sieć logistyczną i nowe technologie. Badanie „Future Trends in Food Logistics” TU Berlin zajmuje się między innymi bardziej szczegółowym omówieniem trendów konsumenckich i strategii przyszłości. Szczególne zainteresowanie budzą tu nowe modele biznesowe i logistyczne strategie sieciowe. W sektorze logistyki można oczekiwać innowacyjnych strategii dystrybucji i łączenia w pakiety, rozwoju miejskich koncepcji zaopatrzenia, tworzenia struktur zwrotu żywności, a w szczególności wykorzystania synergii w realizacji kanałów dystrybucji, podziale asortymentu produktów, kompletowaniu zamówień i transporcie. Cały łańcuch logistyczny zostanie zinformatyzowany, a podstawą sukcesu logistyki omnichannel będzie IT. „Obecnie klienci internetowi i stacjonarni są często obsługiwani za pośrednictwem dwóch różnych systemów logistycznych. Problem, w jaki sposób można tu osiągnąć synergię, nie został jeszcze w zadowalający sposób rozwiązany i wymaga innowacji. Na poziomie technologicznym pojawia się również wyzwanie sprawnego pokonywania ostatniej mili. Innowacyjne koncepcje elastycznych pojazdów wielokomorowych na ostatnią milę praktycznie nie istnieją, a mogłyby sprawić, że dystrybucja na ostatniej mili byłaby bardziej efektywna” – mówią autorzy badania. Koncepcja Click and Collect może być alternatywą dla kosztownej dostawy ostatniej mili. Dzięki Click-and-Collect klient składa zamówienie online, a następnie często może określić sklep i czas odbioru. Ogólnie rzecz biorąc, można powiedzieć, że podejście branżowe jest najbardziej opłacalne, zwłaszcza w przypadku wprowadzania stacjonarnych sprzedawców do internetowej sprzedaży artykułów spożywczych lub na obszarach wiejskich. Do przetwarzania transakcji czysto internetowych wykorzystywane są tak zwane „dark stores”. Przypominają one supermarket, ale służą jako internetowe centrum realizacji zamówień lub umożliwiają wykorzystanie koncepcji „click-and-collect” (odbiór samodzielny). Zgodnie z tym badaniem dostawcy usług logistycznych (z pojazdami wielokomorowymi) będą odgrywać główną rolę zwłaszcza w sektorze żywności convenience, aby odciążyć obszary miejskie, na ostatniej mili, w zakresie zwrotu żywności i tworzenia pakietów regionalnych dostaw żywności. Dostawy z wykorzystaniem dronów i kontenerów również stały się rzeczywistością, przynajmniej w Ameryce, od 2016 r. W San Francisco sieć sklepów spożywczych 7-Eleven realizuje dostawy dla wybranych klientów za pomocą drona. Firma start-upowa Flirtey dostarcza drony. W San Diego Uber chce w przyszłości dostarczać dronem burgery McDonald’s. Drony mają jednak lądować w bezpiecznej strefie, a dostawy będą następnie dostarczane do klienta kurierem.

Wirus Covid-19 ma obecnie ogromny wpływ na zachowania konsumenckie ludzi, ponieważ prawie wszystkie sklepy zostały zamknięte i oczekuje się, że będą ponownie otwierane jedynie stopniowo. Apeluje się do ludzi o pozostanie w domach, co w znacznym stopniu zmieniło zachowania konsumentów. Szczególnie starsi ludzie unikają teraz tłumów przy półkach i odkrywają zalety handlu elektronicznego. Zarówno detaliści stacjonarni, jak i dostawcy internetowi odczuwają tego skutki w postaci spadków sprzedaży. Jednak nowe badanie rynku niemieckiego, francuskiego i brytyjskiego zlecone przez firmę audytorską Detail Online, zajmującą się badaniami handlu internetowego, przewiduje, że w dłuższej perspektywie handel internetowy może na tym skorzystać. Według badania Kantaru wybuch epidemii koronawirusa intensyfikuje szybsze niż oczekiwano przejście ze stacjonarnego handlu na kanał online – zamiast za trzy do czterech lat, zachowania zakupowe prawdopodobnie silniej przesuną się w kierunku handlu online w ciągu kilku miesięcy. Rewe, największy niemiecki operator handlu internetowego świeżą żywnością, odnotowuje ogromny wzrost intensywności zamówień. Jednakże wydłużył się również czas oczekiwania. Przedziały czasowe na następną dostawę często są dostępne dopiero po tygodniu. Wielu dostawców przeciwstawia się temu za pomocą zwiększania wydajności logistycznej i dostosowuje swój asortyment, aby nie niecierpliwić klientów i odciążyć infrastrukturę.

Literatura:

Desai Parag, Potia Ali, Salsberg Brian, Retail 4.0 – The future of retail grocery in a digital world (2017), McKinsey & Company, Nowy Jork

Nitsche Benjamin, Anna Figiel, Future Trends in Food Logistics – Challenges and Solution Impulses, wydawnictwo Straube Frank, Universitätsverlag der TU Berlin, 2016, http://verlag.tu-berlin.de

Badanie Detail Online firmy audytorskiej Kantar, zajmującej się badaniami handlu internetowego, kwiecień 2020, Sztokholm (ots)